متری شیش و نیم فیلمی اجتماعی و پلیسی به کارگردانی سعید روستایی است که در سال 1397 و بعد از حضور موفق در جشنواره فیلم فجر به نمایش عمومی درآمد. این فیلم همواره از محبوب‌ترین فیلم‌های ساخته‌شده در این ژانر به شمار میرود و علاوه بر کارگردانی حرفه‌ای سعید روستایی ، فیلمنامه بی‌نظیر و بازی خیلی خوب نوید محمدزاده و پیمان معادی بسیار به چشم آمد. موفقیت‌های بین‌المللی و بازخوردهای مثبت منتقدین صاحب‌نظر متری شیش و نیم را تبدیل به اثری ماندگار و فوق‌العاده کرد. در این مقاله که جنبه‌ای آموزشی دارد قصد داریم یکی از نکات مهم فیلمنامه‌نویسی را با تحلیل از یک سکانس کوتاه از این فیلم بازگو کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شود.
مخرج مشترک پیرنگ ؛
پیرنگ یک نیروی چسبندگی در فیلمنامه است. شبیه به یک ظرف که هرچیزی داخل آن بریزید آن را نگه میدارد. مخرج مشترک در پیرنگ مثل یک بهانه برای ایجاد جذابیت و طراحی هدف‌دار داستان عمل میکند. یعنی چیزهایی که در همه پیرنگ‌ها مشترک‌اند فقط طراحی آن وابسته به سبک و نوع نوشتار فیلمنامه متفاوت است.
رونالد بی. توبیاس معتقد است اولین و کوچک‌ترین مخرج مشترک پیرنگ این است: «با استفاده از تنش سوخت پیرنگ تأمین میشود»! یعنی باید تنش ایجاد شود تا پیرنگ شکل بگیرد و به پیشروی داستان کمک کند. درواقع بدون تنش پیرنگی وجود ندارد و این تنش است که باعث شکل‌گیری پیرنگ و طراحی یک داستان میشود.
دومین و سومین مخرج مشترک پیرنگ در متری شیش و نیم؛
اما دومین و سومین مخرج مشترک پیرنگ چیست؟
دومین مخرج مشترک) تنش را از طریق تقابل ایجاد کنید!
خود جمله معنا را مشخص میکند. باید تقابل بین شخصیت‌ها ایجاد شود تا تنش ساخته شده و سوخت پیرنگ هم تأمین شود. اینگونه داستان فرم خوبی میتواند بگیرد و پیرنگی مهم طراحی شود. ضدقهرمان مانع تحقق خواسته‌های قهرمان میشود. حالا ضدقهرمان ممکن است هرچیزی باشد (نه فقط یک شخص!) در فیلم متری شیش و نیم این ضدقهرمان ناصر (نوید محمدزاده) است که علیه قهرمان فیلم صمد (پیمان معادی) قدم برمیدارد و نمیخواهد پرونده آنگونه که صمد میخواهد پیش برود تا او پیروز شود. این‌ها تنش هستند و این تنش فقط با استفاده از تقابل ایجاد میشود. کم نداریم در فیلم لحظه‌های تقابل بین صمد و ناصر را که با لحن تند، علیه هم صحبت می‌کنند و باهم درگیرند. این میشود دومین مخرج مشترک که با استفاده از تقابل تنش ایجاد میشود.
سومین مخرج مشترک) همان‌قدر که به تقابل اضاف میشود، تنش را افزایش دهید!
در هر داستانی میتوانید ببینید که چطور زنجیره علت و معلولی ساخته میشود و به کشمکش می‌انجامد. این کشمکش تنش موردنیاز شما به منظور حفظ روند رو به رشد حرکت داستان را ایجاد میکند. اما داستان به تنش مداوم نیاز دارد. وقتی به سمت نقطه اوج حرکت می‌کنید باید تنش را افزایش دهید. یعنی نمیتوانید تنها به تنش موضعی اکتفا کنید، بلکه به کشمکشی بزرگ‌تر نیاز خواهیدداشت که بتواند بار داستان را به دوش بکشد. چیزی که در متری شیش و نیم خیلی خوب رعایت شده است.
چه سکانس داخل بازداشتگاه، چه داخل ماشین و یا سکانس‌های اتاق بازپرسی تقابل بین صمد و ناصر مشهود است. با گذشت زمان تقابل بین این دو افزایش می‌یابد. حالا وظیفه نویسنده این است که با افزایش این تقابل تنش هم افزایش یابد. در سکانسی از اتاق بازپرس که ناصر اتهام دروغین به صمد میزند این مسئله پیداست. ما از قبل چندین بار تقابل بین صمد و ناصر را مشاهده می‌کنیم اما در این سکانس، تنش به مرحله بالاتری رفته و به صمد که از ابتدا علیه این پرونده است اتهام وارد میشود. این سکانس تقابل به حرارت میرسد و تنش هم افزایش می‌یابد. باید گفت که این سکانس به خوبی وظیفه مخرج مشترک سوم پیرنگ را نمایش میدهد. یعنی هرقدر تقابل افزایش می‌یابد، به تنش هم افزوده میشود و درنهایت سوخت پیرنگ تأمین میشود. این زنجیره طولانی در خلق پیرنگ بسیار مهم و غیرقابل انکار است.
در ادامه میتوانید این سکانس از فیلم متری شیش و نیم را تماشا کنید و به اهمیت این موضوع پی ببرید!
دوره آموزشی فیلمنامه نویسی؛
این نکته بسیار حائز اهمیت میباشد. شما اگر به فیلمنامه‌نویسی علاقمند باشید باید علاوه بر موضوعات فراوان دیگر مثل دیالوگ، پیرنگ، ایده، شخصیت و … به پیرنگ و مخرج مشترک آن هم اهمیت ویژه‌ای بدهید و با خلاقیت بالا به این مسئله بپردازید. ما در دوره آموزشی خود که در 18 جلسه ویدئویی با توضیح روان و مفصل درباره انواع مباحث فیلمنامه‌نویسی مطالب جامعی به شما ارائه کردیم درباره این موضوع نیز بطور کامل توضیح داده و با جزئیات برای شما آن را شرح داده‌ایم. با کلیک روی لینک زیر میتوانید با سی‌درصد تخفیف و دریافت هدیه ویژه دیباسین نسبت به تهیه این دوره اقدام کنید.
خرید دوره آموزشی فیلمنامه نویسی دیباسین با 30درصد تخفیف ویژه