بررسی دلایل پیشرفت چشمگیر سینمای کمدی!

در این موضوع هیچ بحثی نیست که در چند سال اخیر آثار سینمای کمدی مخاطبان پرشماری داشته و هرساله رکوردهای فراوانی توسط فیلم‌های کمدی جابه‌جا شده است. مثل فسیل، هتل و شهر هرت در 1402 و یا قبل‌تر فیلم‌های انفرادی، دینامیت و یا تگزاس! مطرب، گشت3، هزارپا، نهنگ عنبر و حتی رحمان 1400 که توقیف شد را هم میتوان به این لیست اضاف کرد. اگر دقت کنید متوجه میشوید که بیش از 90 درصد آثار پرفروش سینما در سال‌های اخیر کمدی بوده‌اند و این بین فیلم‌هایی مثل ملاقات خصوصی و متری شیش و نیم توانستند فروش خوبی داشته باشند. اما بازهم در سبقت از کمدی‌ها موفق نبودند. در این مقاله قصد داریم دلایلی را بررسی کنیم تا بفهمیم چرا در سال‌های اخیر مخاطبان آثار کمدی در سینما تا این حد افزایش داشته است؟ (همچنین بخوانید: نقد فیلم برادران لیلا)

سینمای کمدی موفق‌تر از سریال!

آمار کاملاً مشهود است که آثار کمدی سینما موفق شده و سریال‌های کمدی اخیر به محبوبیت کافی نرسیده‌اند. قبلاً شاید برعکس بود، روزگاری که مردم در سینما جدایی نادر از سیمین، محمد رسول الله یا فروشنده را تماشا میکردند و سریال‌های کمدی نظیر پایتخت، دودکش، لیسانسه‌ها، ساختمان پزشکان، قهوه تلخ، ویلای من و … را دوست داشتند. امروزه این ماجرا برعکس شده و مردم در سینما کمدی را ترجیح میدهند و سریال‌های اجتماعی، جنایی و درام را می‌پسندند. مثلاً در سال‌های اخیر که کمدی در سینما غوغا کرده، سریال‌های زخم کاری، پوست شیر، خاتون، رهایم کن، آکتور و سقوط موردپسند مردم بوده‌اند. و سریال‌هایی مثل مردم معمولی، روزی روزگاری مریخ، نیسان آبی و نیوکمپ توان رقابت با این سریال‌ها را نداشتند. به نظر شما دلیل موفقیت بی‌سابقه آثار طنز در سینما (مخصوصاً در چند سال اخیر) چیست؟ (همچنین بخوانید: نقد سریال نیوکمپ؛ بیخود و بی‌جهت)

خنده دسته‌جمعی جذاب است

هرچقدر هم یک سریال خنده‌دار باشد وقتی در تنهایی یا نهایتاً به همراهی دو یا سه نفر تماشا شود آنطور که در سینما می‌خنداند نیست. میتوان مقایسه کرد: فیلم سینمایی خوب، بد، جلف در سینما موفق‌تر بود یا در شبکه خانگی بیشتر مخاطب را خنداند؟ این میشود اولین دلیل موفقیت سینمای کمدی! مردم که این روزها به خندیدن احتیاج دارند ترجیح میدهند در فضای شلوغ سالن سینما این خنده را در کنار دیگر مردم تجربه کنند. بطورکلی خنده دسته‌جمعی خیلی جذاب‌تر از هر چیزی است. مثلاً فیلم هتل آنقدر خنده‌دار بود که مردم قهقهه می‌زدند و گاهی دیالوگ‌های بازیگران به خوبی شنیده نمی‌شد! پس این میشود اولین دلیل که به نظر دلیل جذاب و منطقی هم هست. مردم دوست دارند کنار هم بخندند.

کمدی باعث فراموشی میشود

مردم این روزها دغدغه‌های فراوانی دارند. غم و غصه‌های زیادی در دل دارند و متاسفانه مشکلات زیادی سد راه آن‌هاست. حالا اگر بخواهند سینما بروند و بازهم همین دغدغه‌ها را تماشا کنند نمی‌توانند. پس ترجیح میدهند اگر وقتی خالی برای رفتن به سینما پیدا کنند این وقت را برای تماشای یک اثر کمدی بگذارند و دو ساعت همه چیز را فراموش کنند. حتی اگر اوقات بدی را سپری کنند و حالشان خوب نباشد با تماشای فیلم‌های پر از خنده‌ای چون فسیل، انفرادی، هتل و … از این حال بد فاصله میگیرند و مشکلات خود را پشت در سالن جا میگذارند. بنابراین میتوان این موضوع را بعنوان دومین دلیل موفقیت بی‌نظیر آثار طنز سینما در نظر گرفت. (همچنین بخوانید: نقد فیلم هتل ؛ با این فیلم بی‌وقفه بخندید!)

تم انتقادی شیرین

در برخی فیلم‌های کمدی حتی همان بی‌محتواهایش روایت انتقادی و ریزبینانه برخی مسائل خودش باعث خلق لحظاتی مفرح و خنده‌دار میشود. مثلاً در فیلم انفرادی یا بخارست انتقادی از ماجرای تلخ اختلاس و دزدی می‌بینیم و خود این مسیر از مخاطب خنده میگیرد. یا در مطرب، مصطفی کیایی نیم‌نگاهی به مسیر سخت خوانندگان و چالش‌های ناعادلانه آن‌ها دارد. همین انتقادات خودش شیرین است و مخاطب دوست دارد آن را در قالب یک داستان بامزه ببیند و در کنار درک مسائل، به کنش بازیگران و ماجرای فیلم بخندد. درواقع بینندگان همیشه دوست دارند انتقاد کنند و انتقاد دیگران را تماشا کنند. حالا اگر این نقدها در قالب یک روایت کمدی باشد میشود نورعلی‌نور! و این موضوع میشود رگ خواب مخاطب که فیلمسازان امروزه در دست گرفته‌اند.

رگ خواب مخاطب در دست فیلمساز

کمدی در سال‌های اخیر پیشرفت کرده است و فیلمسازان تکنیک‌های لازم برای خنداندن مخاطب را بیشتر از همیشه یاد دارند. و این تا زمانیکه تبدیل به کلیشه نشود برای مردم جذابیت دارد. نمونه‌اش همین تم انتقادی که گفتیم. دومین نمونه سکانس‌های رقص و پایکوبی کاراکترهاست که در سال‌های اخیر خیلی محبوب شده و همه دوست دارند. در هزارپا جواد عزتی و رضا عطاران سکانس رقص دارند، در سکانس انتهایی فسیل، بهرام افشاری و دیگران می‌رقصند. در هتل، پژمان جمشیدی چنین سکانسی دارد، در هاوایی و گیج‌گاه هم رقص بازیگران را دیده‌ایم. حالا وقتی این حرکات موزون به سمتی برود که بیشتر بتواند خنده بگیرد و کاراکتر در طول رقص، حرکات بامزه‌ای هم انجام دهد میشود یک تیر و دو نشان! مخاطب هم هیجان‌زده میشود، هم می‌خندد. (همچنین بخوانید: نقد فیلم گیج‌گاه به قلم محمدولی دارابی)

نکات انحرافی مثل نقل و نبات

سومین فاکتور که رگ خواب مخاطب را نشانه میگیرد هم میشود نکات انحرافی که مثل نقل و نبات در کمدی‌های جدید مشاهده میشود. در تمامی آثار کمدی میتوانید این موضوع را لمس کنید! این نکات انحرافی میتواند شامل یک شوخی ریزبینانه با یک رویداد اجتماعی که مردم به آن خندیدند یا به سخره گرفته‌اند باشد. میتواند شامل شوخی‌های پرشمار جنسی باشد (که کم ندیده‌ایم) و همچنین فحش و شوخی‌هایی این‌شکلی که میتواند بسیار خنده‌دار باشد. همه این مسائل در کمدی‌های اخیر مشاهده شده و حتی به یک ترند فضای مجازی تبدیل شده است. (نقد فیلم فسیل؛ فیلمی که رکوردها را شخم زد)

پیشرفت بازیگران در ژانر کمدی

کمدی‌های گذشته هم با بازی عالی بازیگران ارتقا یافته بودند. مثلاً رضا عطاران، مهران مدیری، جواد رضویان، مهران غفوریان و دیگر چهره‌هایی که در کمدی موفقیت زیادی کسب کرده‌اند. امروزه اما بازیگران با چشمانشان هم میتوانند بازی کنند، با حرکات دست و پا، ترسیدن و ترساندن، نوع گفتن دیالوگ و موضوعات دیگر بیشتر بینندگان را می‌خندانند و این خنداندن همان دلیل اول را درگیر میکند. یعنی خنده دسته‌جمعی به بازیگری که خوب میداند چقدر بانمک باشد. از پژمان جمشیدی و بازی بی‌نظیرش در آثار طنز گرفته تا محسن کیایی، بهرام افشاری و یا بازیگران زن مثل مه‌لقا باقری، الناز حبیبی و یا نازنین بیاتی! همه این اسامی یاد دارند که حتی با چشم و چهره خود لحظه پرخنده‌ای خلق کنند. یا همان فاکتور رقص که 99 درصد آن به شیوه اجرای بازیگر برمی‌گردد. (همچنین بخوانید: کـمـدی ایران روی انگشتان مسعود اطیابی/بخش اول)

دلیل بعدی را شما بگویید!

قطعاً دلایل دیگری هم وجود دارد که موفقیت کمدی در سینما را اثبات کند اما شما بعنوان یک مخاطب که تجربه تماشای آثار طنز در سینما را دوست دارید دلیل بعدی را نام ببرید! درباره سایر موضوعاتی که ما مطرح کردیم نیز گفتگو کنید و نظرات خود را بیان کنید! (همچنین بخوانید: کـمـدی ایران روی انگشتان مسعود اطیابی/بخش دوم)