نگاهی به فیلم جوان ؛ بازگشت شکوهمند شاهرخ خان!

جوان (سرباز) فیلمی محصول هندوستان در سال 2023 به کارگردانی آتلی و با بازی شاهرخ خان است که توانسته عملکرد فوق‌العاده‌ای را ثبت کند و تبدیل به اثری پرفروش (آل تایم بلاک باستر) شود. علاوه بر آن فیلم جوان نظر منتقدین و مخاطبین را جذب کرده و نامش در بین برترین آثار هندی تمام دوران جای گرفته است. فیلمی که اصالتاً محصول جنوب هندوستان است و غوغایی در سراسر هند و حتی دیگر کشورهای دنیا به پا کرده است. شاهرخ خان در آستانه شصت‌سالگی خود پس از دوری پنج‌ساله از سینما با دو فیلم پاتان و جوان رکوردهای بی‌نظیری را جابه‌جا کرد و بار دیگر ثابت کرد برازنده لقب پادشاه بالیوود است. حالا شاهرخ خان دوباره برترین و محبوب‌ترین چهره هندوستان است و مسیر پرقدرت خود را ادامه میدهد. در این مقاله قصد داریم نگاهی تحلیلی به فیلم جوان و نکات مثبت آن داشته باشیم.

خلاصه داستان فیلم جوان؛

داستان فیلم جوان از آنجایی شروع میشود که آزاد، رئیس زندان زنان با همکاری چندین تن از زندانیان خود فعالیت‌هایی اجتماعی برای اصلاح جامعه انجام میدهد و میخواهد کشاورزان، پزشکان و بطور کلی تمامی مردم کم‌برخوردار کشورش را به‌طور ویژه حمایت کند. اما داستان به قبل‌تر و زمانیکه پدر او ویکرام راتور سرگرد عالی‌مقام هندوستان طی یک ماموریت چند تن از سربازان خود را بدلیل غفلت در ساخت اسلحه‌ها و خطایی انسانی از دست میدهد برمی‌گردد. ویکرام با مالک کمپانی ساخت این اسلحه‌ها درگیر میشود و کالی (سازنده اسلحه‌ها) او و همسرش آیشواریا را به قتل میرساند. اما ویکرام نجات پیدا کرده و حافظه‌اش را از دست داده است. پس از سال‌ها بازمیگردد و با همکاری پسرش آزاد در تلاش برای انتقام و اصلاح نظام سیاسی هندوستان قدم برمی‌دارد.

یک ملی‌میهنی پرهیجان؛

حتی از خلاصه چندخطی داستان هم میتوان متوجه شد که با اثری ملی‌میهنی و البته پرهیجان مواجه هستیم. آزاد و همکارانش فعالیت‌هایی میهن‌پرستانه می‌کنند و با لحنی تند به انتقاد از سیاست‌های زشت جامعه می‌پردازد. نوع روایت چنین قصه‌ای باید از ابتدا مستحکم و جان‌دار ظاهر شود. همین هم میشود و فیلم جوان میخش را محکم می‌کوبد. آغاز فیلم ناجی‌بودن شخصیتی را نشان میدهد که ما هنوز به هویت او آگاه نیستیم. در ادامه 30 سال بعد شخصیتی هم‌شکل می‌بینیم که بعد متوجه میشویم او همان شخصیت لحظات ابتدایی فیلم نیست و مرد دیگریست. در ابتدا شاید گمان میکنیم هدفی شوم دارد یا شاید به ظاهر نقشی شرور را تماشا می‌کنیم اما وقتی نیت فعالیت او مشخص شده و در ادامه به اعماق وجدانش سفر میکنیم نه تنها شخصیتی شرور در ذهن ما نقش نمی‌بندد بلکه حالا بعنوان مخاطب حامی و هوادار چنین مردی هستیم.

درواقع روایت داستان به منطقی‌ترین شکل ممکن و درعین‌حال با ماجرایی التهاب‌آور و مهیج شروع میشود. بیننده همان ابتدای امر میخکوب شده و منتظر کشف شخصیت‌ها می‌ماند. منقلب میشود و با فهمیدن چند راز همذات‌پنداری با شخصیت‌ها را آغاز میکند. دقایق ابتدایی فیلم جوان پکیج کامل و جذابی از چندین حس مختلف است. هیجان القا میشود، کنجاوی مخاطب برانگیخته میشود و حس ترحم نیز شکل میگیرد. اما این پایان نیست! شخصیتی که شاهرخ خان بازی‌اش میکند (که بعداً می‌فهمیم آزاد رئیس زندان است) مرموز نمایش داده میشود و مخاطب میخواهد پی ببرد او کیست و چه میکند؟ این کنجاوی نیست بلکه درک نبوغ یک شخصیت است که ابتدا با چهره یک شرور بی‌رحم ظاهر میشود اما لحظه‌به‌لحظه تغییر میکند و درنهایت هدف خیرخواهانه او مخاطب را همراه داستان میکند. اگر بخواهیم سینمایی‌تر بررسی کنیم باید بگوییم آغاز فیلم بی‌نقص و بی‌نهایت جذاب است. تند و تیز است اما خوش‌ریتم!

وقت اشتیاق است؛

پس از سکانس آغازین و بعد از آن لحظه‌ای که قطار ربوده میشود اما با نیتی خیر و مهم وقت معرفی شخصیت است. آزاد (با بازی شاهرخ خان) بعنوان رئیس زندان زنان سخنرانی میکند و اینگونه خودش را به مخاطب نیز معرفی میکند. آنجا رازهایی که از ابتدا در ذهن ما نقش بسته برملا میشود و یک نوع غافلگیری به همراه دارد. ما می‌بینیم شش دختری که او را در این فعالیت اجتماعی همراهی کرده‌اند زندانی او هستند اما همیشه هوادار و عاشق رئیسشان هستند و او را کمک میکنند. غافلگیری این سکانس شکل جذابی به خود گرفته است. یعنی نه آنقدر سورپرایز شوکه‌کننده‌ای است که به یک‌باره مسیر داستان را تغییر دهد و نه آنقدر سطحش پایین است که مخاطب را با خود همراه نکند. طوری پیش میرود که یک ریتم تند اما درست و حسابی را به خورد مخاطب دهد.

از آنجا به بعد ما بعنوان بیننده مشتاق دیدن ادامه فعالیت‌ها، مشتاق کشف شخصیت ابتدایی فیلم و حتی علاقمند به فهمیدن دلیل زندانی‌شدن این دختران (که تشکیل‌دهنده گروه اصلی آزاد هستند) هستیم. در ادامه متوجه هم میشویم و یکایک این قضایا را با یک روایت واقعی دنبال می‌کنیم. اینکه چرا ایرام (یکی از دختران) زندانی شده است. لحظه‌به‌لحظه همذات‌پنداری ما با کاراکترها بیشتر میشود و همراهی‌شان می‌کنیم تا فقط پیروزی‌شان را تماشا کنیم. این ویژگی خوب را باید به شخصیت‌پردازی حرفه‌ای و البته فیلمنامه قدرتمند نسبت دهیم. فیلم جوان هر ایرادی اگر داشته باشد شخصیت‌پردازی و فیلمنامه‌اش (و البته بازی بازیگرانش) کاملاً حرفه‌ای و هوشمندانه است. با این فیلم نتیجه‌گیری می‌کنیم که دوران فیلمنامه‌های آبکی بالیوود تمام شده است. دورانی که از هر صد فیلم نهایت دو فیلمش خوب از آب درمی‌آمد گذشته و حالا روزبه‌روز سینمای هندوستان جلوتر میرود و با ابرقدرت‌های سینما رقابت میکند.

فیلم جوان ؛ غافلگیری با چاشنی باورپذیری؛

چندین لحظه غافلگیرکننده در فیلم وجود دارد. لحظاتی که مخاطب با خودش بگوید (عجب!). از این غافلگیری‌ها زیاد تماشا کرده‌ایم. چه در فیلم و سریال‌های خارجی، چه در آثار بالیوودی و یا حتی در سینمای خودمان! اما گهگاه این غافلگیری به داستان نمی‌آمده و انگار فقط وجود دارد تا مخاطب را کنجکاو کند. یا آنقدر غافلگیری بی‌نمک است که هیچ جذابیت خاصی ندارد و یا آنقدر شور میشود که مثلاً بخواهد هیجان را بالا ببرد و داستانی تحسین‌برانگیز ارائه کند. در فیلم جوان اما دو سه لحظه غافلگیرکننده اما باورپذیر وجود دارد که هم مخاطب را با داستان همراه میکند، هم کنجکاوش میکند و هم هیجان داستان را کمی بالاتر میبرد. این ویژگی چندین عنصر را درگیر میکند که جوان به خوبی از عهده آن هم برآمده است.

فیلمنامه + کارگردانی؛

فیلمنامه باید حرفه‌ای باشد (که قبلاً راجع‌به آن گفتیم). کارگردانی هم باید طبق اصول باشد که آتلی کارگردان جوان فیلم جوان رعایتش کرده است. بازیگری هم باید هم‌ریتم با آن لحظات باشد و شاهرخ خان که استاد بازیگری بالیوود است به بهترین شکل ممکن خوش را هماهنگ با داستان کرده است. فیلمبرداری نیز باید خیلی فکرشده و اصولی باشد که آن هم خیلی خوب است. همه این عناصر کنار هم قرار میگیرند تا نقاط عطف را به شکلی هیجان‌انگیز، غافلگیرکننده و البته باورپذیر به خورد مخاطب دهد و موفق هم میشود. و این ریتم تا آخرین لحظه و پایان‌بندی ادامه دارد. یعنی حتی وقتی داستان تمام میشود و لحظه دیگری به مخاطب نمایش داده میشود بازهم غافلگیری دارد اما دوباره طبق همان روند!

لحظه‌ای که ما از هویت آزاد و نیت او باخبر میشویم غافلگیرکننده است. سکانس ورود چهره دوم شاهرخ خان (ویکرام راتور) خودش غافلگیری دارد. آخرین لحظه و سکانس آغوش شاهرخ خان و سانجی دات نیز (که اشاره کردیم) مخاطب را سورپرایز میکند. چراکه ما قبلاً مقابله و به نوعی تنش بین این دو شخصیت را دیده‌ایم اما در آخرین لحظه متوجه بطن قضیه میشویم و می‌فهمیم که ظاهر و باطن این ماجرا متفاوت‌تر از چیزیست که فکرش را می‌کردیم.

بازیگری ؛ یا درجه‌یک یا معمولی

فیلم جوان بازیگر کم ندارد. شاهرخ خان، نایان تارا، سانیا ملهوترا، دیپیکا پادوکن، ویجی ستوپاتی، سانجی دات! این تیم بازیگری نامشان خوب است. همه معروف و پرطرفدارند. خود شاهرخ خان که مثل همیشه بازی بی‌نقصی از خود ارائه میکند. بی‌دلیل نیست که او پرافتخارترین بازیگر هندی تمام ادوار است. او واقعاً با این هنر خو گرفته و حتی در بدترین فیلمش هم بازی خوبی از خود ارائه کرده است. حتی معمولی‌ترین نقش خود را به شکلی استادانه ایفا کرده است. مثلاً فیلم شیدا (Dilwale) در 2015 فیلم خوبی نبود و شخصیت‌پردازی کالی (شاهرخ خان) نیز ایراد داشت. اما این بازیگر توانمند این نقش را هم جذاب بازی کرد. یا سال‌ها پیش در فیلم آقای انگلیسی خانوم هندی (English Babu Desi Mem) در 1996 که بازیگری نسبتاً تازه‌واردو نوپا بود هم بازی‌اش قابل‌توجه و قابل لمس بود. با اینکه این فیلم یکی از آثار ضعیف و شکست‌خورده دهه 90 بالیوود است.

سایر بازیگران؛

دیگر بازیگران اما ترکیبی از خوب و معمولی بودند. نایان تارا خیلی پرکار است و همیشه هم از عهده نقش خود برآمده است. در این فیلم هم خوب بازی کرد اما شاید آنطور که باید و شاید مناسب نقشش نبود و گاهی اوقات ترازوی بین شخصیت و بازیگر از توازن خارج میشد. اما باز هم به‌هرحال طوری نبود که بخواهیم انتقاد کنیم یا محکم او را بکوبیم. شاید بتوانیم بازی متوسط را به او نسبت دهیم. دیپیکا در همان نقش کوتاه خود معمولی بازی کرد. یعنی نه میتوان تحسین کرد و نه میتوان منتقد او بود. البته شاید بیش از این هم نیازی نبود. ویجی ستوپاتی که فراز و نشیب زیادی داشته در فیلم جوان توانسته بود بازی خوبی از خود ارائه کند. مخصوصاً سکانس زندان و ملاقات با آیشواریا (شخصیت دیپیکا پادوکن) بازی ویجی ستوپاتی باعث شد کالی بیش از پیش نزد مخاطب منفور ظاهر شود.

سانیا ملهوترا نقشش خیلی طولانی نبود اما موفق بود. دیگران هم همینطور! سونیل گروور که با کمدی شروع کرده و سال‌ها کمدین موفق بالیوود بوده در نقشی جدی انگار یک چیزی کم داشت. بد بازی نکرده بود اما بازیگری‌اش مثل یک لباس سایز سه‌ایکس‌لارج برای یک کودک هشت‌ساله بود. هماهنگی لازم را نداشت. البته شاید در این زمینه باید به شخصیت‌پردازی نقش ایرانی (کاراکتر سونیل گروور) ایراد وارد کنیم. انگار خیلی خوب روی او کار نشده بود و ضعف‌هایی غیرقابل چشم‌پوشی داشت.

گاهی نخ پاره میشد؛

مهم‌ترین نقصی که در فیلم جوان مشاهده کردیم لحظاتی بود که انگار نویسنده عجله داشت زودتر آن سکانس را تمام کند و به باقی داستان بپردازد. لحظات آشنایی آزاد و نارمادا خیلی تند جلو رفت و عاشقانه قوی و چشم‌نوازی را نشان نداد. یا لحظه‌ای که آیشواریا در زندان متوجه بارداری خود میشود خیلی غیرمنطقی و عجیب بود. این‌ها عیب فیلمنامه‌نویس است و در مرحله دوم کارگردان که نتوانسته این نقص را بپوشاند. در دو سه لحظه نخ پاره میشد و انگار تیم سازنده برای جبران چنین لحظه‌ای فقط چشم امیدش به شاهرخ خان و جذبه بازیگری اوست. این ایراد خیلی گل‌درشت بود مگرنه فیلم جوان اگر همین دو سه مورد نقص را هم نداشت بیشتر از این‌ها تحسین میشد.

همچنین بخوانید : معرفی چند فیلم بالیوودی جذاب

اکشن فیلم هم خیلی حقیقی‌تر از آثار قدیمی‌تر و اکشن-کلاسیک هندی است. فیلم جوان نشان میدهد که سینمای هند در سبک اکشن روزبه‌روز دارد به منظور سنت‌شکنی پیشرفته‌تر میشود. فیلم جوان اکشن باورپذیری داشت اما در دو سه لحظه از حد خارج میشد. البته آنقدر مابقی فاکتورهای اکشن فیلم صحیح و خاص بود که این دو سه سکانس به چشم نمی‌آید. مثلاً لحظه‌ای نداشت که یک نفر با یک موز گردن پنج نفر را بزند، یا با سرش جلوی یک تریلی را بگیرد. نهایتش اینگونه بود که یک مشت چندین متر شخصیت را پرتاب میکرد. آن هم فقط در چند لحظه، مابقی صحنه‌های اکشن فیلم باورپذیرتر از رسم همیشگی بالیوود بود.

فیلم جوان را ببینیم؟

ختم کلام اینکه فیلم جوان از آثار خوب بالیوود است. شخصاً به جرئت میگویم بعد از 2010 و فیلم اسم من خان (My Name is Khan) این فیلم برترین فیلم شاهرخ خان و از برترین‌های کل بالیوود بود. در این مدت شاهرخ خان فیلم‌های خوب دیگری هم بازی کرد. مثل طرفدار (Fan) یا زندگی عزیز (Dear Zindagi) و رئیس (Raees). اما شخصاً گمان میکنم فیلم جوان اثر بهتری از تمام آثار قبلی او (تا سال 2010) بود. پیشنهاد میکنم حتماً این فیلم را تماشا کنید! حتی اگر نمی‌توانید با آثار بالیوودی ارتباط برقرار کنید فیلم جوان را در اولویت تماشا قرار دهید تا نظرتان تغییر کند. مطمئن باشید این فیلم با ذهنیت تکراری شما درباره فیلم‌های هندی تفاوت دارد.

امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید. شما فیلم جوان را تماشا کرده‌اید؟ نظرتان راجع‌به این فیلم پرفروش و پرطرفدار چیست؟ حتماً با ما درباره این فیلم گفت‌وگو کنید و شما هم مثل یک منتقد نقاط قوت و ضعف فیلم را بیان کنید!