مشخصاً سینمای مستقل نوعی از سینماست که متکی بر نگرش منحصر به فرد خلاقیت هنری و استقلال تجاری و مالی، شناخته میشود. سینمای مستقل سبب میگردد با توجه به نگرش‌های غیر وابسته به جریان‌های متفاوت، کلان فرصتی جهت تفکر و استعلاء در اختیار بیننده قرار گیرد. همین نکته میتواند مستوجب توسعه و پیشرفت اجتماع هدفی که دغدغه موجود نسبت به آن ملموس باشد گردد. شاید بشود ساعت‌ها در مورد مزایای سینمای مستقل بر اساس رویکردهای مختلف به گفتگو پرداخت که البته در این مقال نمی‌گنجد!
حال و روز سینمای مستقل ایران؛
مسئله اصلی این است که متأسفانه در حال حاضر حال سـیـنـمـای مـسـتـقـل ایران خوب نیست. تعدد مشکلات اقتصادی در این نوع از سینما عدم بازگشت معقول سرمایه، چالش‌های دسترسی و همکاری با بسترهای مستقل پخش و نهایتاً سودآوری مالی از جمله معضلاتی به حساب می‌آید که یقه سینمای مستقل در ایران را سفت چسبیده است. همچنین از دیگر مسائلی که به سینمای مستقل آسیب جدی وارد کرده این است که خیلی از فیلمسازان و سینماگران وابسته به منابع دولتی تحت عنوان سینماگر مستقل، مشغول فعالیت می باشند که مشخصاً چارچوب تولیداتشان نه از لحاظ مالی و نه از لحاظ فکری مستقل به نظر نمیرسد. همچنین عدم انسجام و اتحاد بین تهیه‌کنندگان این رسته نیز به همین موازات سبب متضررشدن سینمای مستقل شده است.
راهکار چیست؟
آنچنان که به نظر میرسد شناسایی آسیب و تفهیم شدن نسبت به مسئله مدنظر تا حد زیادی میتواند در رسیدن به راه حل مؤثر باشد. واقعیت این است که منفعل بودن و گلایه سردادن از جانب فیلمساز فقط موجب استیصال و رو به افول رفتن سینمای مستقل و نهایتاً بیکاری بیش فعالین این عرصه میگردد. پس فی الآن بهترین تصمیمی که میتوان گرفت، تمرکز بر روش‌هاییست که وابسته به خود باشد. یکی از متعدد طرقی که بالقوه راهکاری برای تداوم سینمای مستقل است تمرکز بر مؤلفه های سبکی و روایی نئورئالیسم میباشد.
استفاده از لوکیشن‌های طبیعی و واقعی نورپردازی و تصویربرداری بدون تجهیزات پیچیده و استفاده از نابازیگران یا حداقل تلفیقی از بازیگران حرفه ای و نابازیگران از جمله مواردی ست که مستقیماً روی هزینه‌کردهای مالی پروژه تأثیر گذار خواهدبود. این درحالیست که حتی مؤلفه‌های روایی نئورئالیسم نیز میتواند با اهداف سینمای مستقل همسویی داشته باشد. دیدگاه این سبک همواره اخلاقی و ایدئولوژیک بوده و معمولاً در آثاری که در قالب نئورئالیسم دیده ایم، دغدغه فقر و محرومیت ملموس است. شخصیت‌ها، رویدادها و موقعیت‌ها می‌توانند به شدت باورپذیر باشند. و بدین طریق تأثیرگذاری مطلوبی بر مخاطب داشته باشند. به طور کل میتوان اذعان داشت مؤلفه های نئورئالیسم می تواند در راستای دوباره جان گرفتن و تداوم سینمای مستقل، مثمر ثمر باشد.
برداشت اشتباه: مضمون سینمای مستقل
نکته ی مهمی که نباید از آن چشم پوشید این میباشد که لزوماً قرار نیست مضامین چه در سبک مذکور و چه در سینمای مستقل، مغایر با آرمان و ارزش‌های جامعه یا حتی حکومت باشد. این‌که برخی از سیاسیون مدخل به این هنر صنعت تصور کنند چون چنین سبکی در ایتالیا پس از جنگ جهانی ظهور و بنا به شرایط موجودش پس از چندی افول کرد، پس بهره گیری از مؤلفه های آن به معنای نشان دادن تشابه در برهه زمانی و جغرافیایی حال حاضر ایران و ایتالیای آن موقع است پس نباید وجود داشته باشد. به هیچ وجه منطقی به نظر نمیرسد! مشخصاً شرایط حال حاضر به هیچ وجه ایده‌آل نیست. اما این مسئله بدان معنا نخواهد بود که به شرایط آن زمان غرب شبیه است. در واقع اعمال محدودیت به این شیوه هرگز راهگشا نخواهد بود.
گفتنی است تمرکز بر مؤلفه‌های سبکی و روایی نئورئالیسم راهکاری‌ست در قامت الهام گرفتن از قواعد قبلی نه رجوع به دورانی خاص! واقعیت امر این است که جملگی از شرایط سخت کشور چه از لحاظ اقتصادی و مشکلات معیشتی ملت و چه از لحاظ روحی روانی و فرهنگی آگاهیم پس چه بهتر، اگر هرکسی به نوبه خود برای گذر جامعه از این شرایط و نیل به روزهای بهتر قدمی بردارد ولو کوچک! مخلص کلام آرزوی موفقیت برای تمامی فیلمسازان مستقل ایران در مقطع سخت و حساس کنونی.
یادداشتی از پژمان وهابیان
